Vermoeidheid bij zeevarenden is een bekend probleem in de maritieme wereld. De interesse voor dit onderwerp is het laatste decennium enorm gegroeid en de oorzaken en gevolgen van vermoeidheid worden intussen uitvoerig bestudeerd en behandeld. Helaas bestaat er geen enkelvoudige oplossing om de oorzaken van vermoeidheid te elimineren of om de gevolgen ervan te minimaliseren. De huidige maatregelen tegen vermoeidheid blijken niet voldoende en de aanpak van het probleem is te compliance-based en onvoldoende risk-based. Zoals bij andere veiligheidsgerelateerde kwesties is het belangrijk om een geïntegreerde totaalaanpak te creëren en implementeren. De luchtvaartsector heeft deze shift in denkwijze reeds gemaakt en verplicht sinds enkele jaren alle luchtvaartmaatschappijen om een ​Fatigue Risk Management System (FRMS) te hanteren als onderdeel van het ​Safety Management System (SMS). In deze scriptie onderzoek ik of een dergelijk systeem ook mogelijk en gewenst is voor de maritieme sector en uit welke onderdelen dit systeem zou moeten of kunnen bestaan.

In het eerste deel van deze scriptie leg ik uit wat vermoeidheid is en wat de oorzaken en gevolgen ervan zijn. Aan de hand van verschillende bronnen formuleer ik allereerst een definitie van vermoeidheid. Vervolgens geef ik een overzicht van de oorzaken van vermoeidheid bij zeevarenden en van de verschillende factoren die hiertoe bijdragen. Ten slotte bespreek ik de gevolgen van vermoeidheid op het welzijn van zeevarenden, op de veiligheid van het schip en bij uitbreiding op de maritieme sector en op het mariene milieu.

In het tweede deel van deze scriptie behandel ik de huidige stand van zaken in de strijd tegen vermoeidheid bij zeevarenden. Verschillende onderzoeken tonen aan dat de huidige maatregelen het probleem van vermoeidheid onvoldoende aanpakken. Om die reden formuleer ik in dit deel kritiek op de inhoud van bestaande maatregelen en/of op de uitvoering ervan. Eerst behandel ik de conventies die verplichtingen en richtlijnen bevatten mbt vermoeidheid, uitgevaardigd of gepubliceerd door de IMO en door de ILO. Daarna overloop ik de manier waarop de maritieme sector deze verplichtingen en richtlijnen toepast en de maatregelen die rederijen treffen ter uitvoering en navolging hiervan aan boord van hun schepen. Ten slotte bespreek ik de manier waarop zeevarenden aan boord zelf omgaan met deze maatregelen.

In het derde deel van deze scriptie onderzoek ik de wenselijkheid van de invoering en de eventuele inhoud of nodige onderdelen van een verplicht ​Fatigue Risk Management System (FRMS) in de zeevaart. Deze systemen ter bestrijding van vermoeidheid zijn sinds 2014 verplicht voor alle Europese luchtvaartmaatschappijen als onderdeel van hun ​Safety Management System (SMS). Binnen de academische wereld bestaat reeds het idee om een analoog FRMS te ontwikkelen voor de maritieme sector. Bovendien heeft de IMO reeds inspiratie gehaald uit deze ontwikkeling binnen de luchtvaart voor de publicatie van haar vernieuwde ​Guidelines on Fatigue in 2019. De basis voor de ontwikkeling van een FRMS voor de zeevaart is dus reeds gelegd, maar een verdere uitwerking is nodig om tot een effectieve oplossing te komen voor het vermoeidheidsprobleem binnen de zeevaart.